مزایده
مزایده
آنچه به‌عنوان تعریف مُزایده یا حراج معمولاً ارائه می‌شود درواقع نوع خاصی از مزایده است که آن را با عنوان مزایده انگلیسی یا مزایده استاندارد می‌شناسند. اما اصولاً در هر مزایده سه عنصر مزایده گذار، کالا و پیشنهاددهندگان وجود دارد. مزایده زمانی شکل می‌گیرد که تقاضا برای کالا یا کالاها بیشتر از مقدار موجود است و پیشنهاددهندگان برای به دست آوردن کالا با یکدیگر رقابت می‌کنند. در هر مزایده، مزایده گذار تلاش می‌کند تا کالای خود را به بیشترین قیمت ممکن به فروش بگذارد و در مقابل، پیشنهاددهندگان در پی تصاحب کالا با کمترین قیمت می‌باشند. انواع مختلف مزایده، هرکدام در پی یافتن روشی هستند که ازیک‌طرف این حس را در پیشنهاددهندگان به وجود آورد که کالا را به قیمت قابل قبولی خریده‌اند و از سوی دیگر افراد را ترغیب کند تا نزدیک‌ترین مبلغ به آنچه حاضر به پرداخت آن برای کالای موردنظر هستند را پیشنهاد دهند.
پارامترهای مزایده
- کالاها که در سه حالت مختلف، دارای قیمت نامشخص، دارای قیمت مشخص، دارای قیمت وابسته قرار دازند.
- پیشنهاد که می تواند در دو نوع سرباز و سربسته باشد.
نکته: پیشنهاد سرباز یعنی تمامی پیشنهاددهندگان از پیشنهاد‌ها باخبرند و پیشنهاد سربسته یعنی پیشنهاددهندگان از پیشنهاد‌ها دیگر بی‌خبرند.
- پیشنهاد پیشنهاددهندگان که ممکن است با اولین پیشنهاد به پایان رسد و یا سیر صعودی داشته باشد یاسیر نزولی داشته باشد.
- اقلام پیشنهادی که می تواند یکی، چندین کالای مشابه، چندین کالای غیرمشابه و یا سبدی از اقلام مختلف باشد.
- تشخیص برنده مزایده یا با اولین قیمت (بالاترین قیمت)، و یا با دومین قیمت یا (nامین قیمت) می باشد.
- زمان مزایده که می تواند محدود و پایان آن در اختیار مزایده گذارباشد، و یا نامحدود و پایان آن با پیروزی یک پیشنهاددهنده باشد.
انواع مزایده
از دیدگاه امنیت و خصوصی بودن مزایده‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند:
الف) اولیه
مزایده خصوصی:
در این مزایده مشخصات پیشنهاددهنده قیمت مخفی است و بنابراین هرکسی که کالای به مزایده گذاشته‌شده را خریداری می‌کند به‌عنوان بی‌نام شناخته می‌شود. این نوع مزایده معمولاً در مواردی به کار می‌رود که به دلایل امنیتی لازم است نام خریدار مخفی بماند.
مزایده عمومی:
در این نوع نام پیشنهاددهندگان قیمت مشخص است و هر فردی می‌تواند در مزایده شرکت کند.
از دیدگاه مزایده گذار و کالا، مزایده‌ها به سه دسته تقسیم می‌شوند:
مزایده مبادله‌ای: شرکا که شامل تعدادی از خریداران اصلی و حرفه‌ای هستند بر کار مزایده نظارت می‌کنند تا کسی تخلف نکند.
مزایده فروشی: که برای اقلام هنری و کالاهایی به کار می‌رود که تنها یک نوع از آن‌ها وجود دارد.
مزایده دلالی: برای اشیاء خاص جهت کلکسیون، ماشین یا ماشین‌آلات به کار می‌رود.
اما از دیدگاه ساختاری انواع زیادی از مزایده‌های مختلف را می‌توان برشمرد که در اصل هریک از آن‌ها ویژگی‌هایی را برای قیمت و تعداد کالا، شکل پیشنهادات و زمان مزایده تعیین می‌کنند.
ب) ثانویه
مزایده اول جزو مزایده‌های باز محسوب می‌شود و دو مزایده آخر مزایده‌های سربسته هستند.
مزایده انگلیسی یا مزایده استاندارد:
این نوع مزایده مرسوم‌ترین نوع مزایده است. در این مدل خریداران برای خرید یک کالا با پیشنهاد قیمت بالاتر از قیمت پیشنهادی قبلی با یکدیگر رقابت می‌کنند. مزایده زمانی به اتمام می‌رسد که پیشنهادی بالاتر از پیشنهاد فعلی وجود نداشته باشد یا اینکه پیشنهاد قیمت به مبلغ از پیش تعیین‌شده‌ای که آن را «Buy-Out» می‌نامند، برسد. در این هنگام پیشنهاددهنده با بالاترین قیمت کالا را خریداری می‌کند. فروشنده می‌تواند یک قیمت رزو شده را اعلام کند که در این صورت کالا به قیمتی پائین تراز مبلغ فوق به فروش نخواهد رفت.
در روش دیگر مزایده انگلیسی افرادی متقاضی خرید کالا می‌شوند و سپس قیمت کالا از یک مقدار حداقل شروع‌شده و متناوباً افزایش می‌یابد و با افزایش قیمت افرادی اعلام می‌کنند که از مزایده خارج‌شده‌اند و زمانی که یک خریدار از مزایده خارج شد دیگر نمی‌تواند به مزایده بازگردد و مزایده زمانی به اتمام می‌رسد که تنها یک نفر باقی بماند.
مزایده اولین قیمت مخفی:
که به مزایده بالاترین پیشنهاد مخفی نیز مشهور است، بدین شکل است که تمام پیشنهاددهندگان در یک‌لحظه پیشنهاد خود را ارائه می‌کنند و بنابراین هیچ‌یک از پیشنهاددهندگان از پیشنهاد فرد دیگر مطلع نیست و سپس کالا به پیشنهاددهنده با بالاترین قیمت فروخته می‌شود.
مزایده دومین قیمت مخفی:
در این مزایده که به مزایده ویکری(Vickery Auction) نیز مشهور است، همانند مزایده قبل پیشنهاددهندگان از پیشنهاد یکدیگر مطلع نمی‌باشند، اما برخلاف مزایده قبل، فرد برنده دومین پیشنهاد قبل از پیشنهاد خودش را پرداخت می‌نماید. در تئوری این مزایده ازنظر ریاضی مشابه با مزایده انگلیسی است چراکه پیشنهاددهندگان را ترغیب می‌کند تا مبلغ واقعی موردنظرشان را بیان کنند.
اما علاوه بر مزایده‌های اصلی ذکرشده مزایده‌های مختلف دیگری نیز وجود دارد که بعضاً بسیار به مزایده‌های مذکور شبیه می‌باشند:
مزایده با پیشنهاد قابل‌مشاهده:
در این مزایده پیشنهاددهندگان و مبلغ هر پیشنهاد مخفی است اما بالاترین پیشنهاد مشخص است و هرزمانی که پیشنهادی بالاتر ارائه گردید به‌جای پیشنهاد قبلی قرار داده می‌شود.
مزایده با مبلغ واحد:
این مزایده برای کالاهایی است که چندین نمونه یک‌شکل (و یا کالای قابل‌تقسیم) به معرض فروش گذارده می‌شود؛ و در N کالا به n پیشنهاد برتر باقیمت بالاترین پیشنهاد شکست‌خورده فروخته می‌شود.
مناقصه:
در این نوع جای خریدار و فروشنده عوض می‌شود و خریدار تقاضای خود را برای کالا یا خدماتی اعلام می‌کند و فروشندگان پیشنهاد قیمت فروش را اعلام می‌کنند و این قیمت برای به دست آوردن معامله مرتباً کاهش می‌یابد. در پایان پایین‌ترین قیمت برنده خواهد بود.
مزایده پیشنهاد منحصربه‌فرد:
در این نوع کاربران پیشنهادات مخفی خود را ارسال می‌کنند. این پیشنهادات در یک بازه مشخصی می‌بایست قرار داشته باشد (معمولاً سقف بازه تعیین می‌شود) بالاترین و در مواقعی پایین‌ترین پیشنهاد منحصربه‌فرد برنده خواهد بود. این مزایده تا حدودی ویژگی بازی شانس را در خود دارد و معمولاً منجر می‌شود به اینکه برنده کالا را با قیمتی بسیار پائین تر از ارزش واقعی آن خریداری کند. مزایده پیشنهاد منحصربه‌فرد کاربرد زیادی در تجارت اینترنت دارد.
مزایده با قیمت مشخص:
در این مزایده قیمت کالا از قبل ثابت و مشخص است و کالا به اولین پیشنهاددهنده‌ای که متقاضی کالا است فروخته می‌شود.
مزایده سریع:
این مزایده که برای کالاهای با متقاضی زیاد انجام می‌شود با قیمت بسیار پائین آغاز می‌شود (به‌طورمعمول ۱ دلار برای هر کالایی) و به‌سرعت با پیشنهادات مختلف قیمت کالا بالا می‌رود و ضمناً این مزایده هیچ سقف قیمتی نخواهد داشت و تا جائی که پیشنهادات بالاتری وجود دارد قیمت افزایش می یابد.
مزایده معاوضه‌ای:
در این مزایده مزایده گذار کالای مزایده گذاشته‌شده را با کالایی دیگر معاوضه می‌کند. معمولاً مزایده گذار فهرستی از کالاهایی که مایل است با آن‌ها مبادله صورت گیرد را اعلام می‌کند و پیشنهادات می‌تواند شامل کالاهایی غیر از کالاهای موردتقاضا ویا پول نقد یا ترکیبی از آن‌ها باشد. درنهایت مزایده گذار تصمیم می‌گیرد که کالا را با کدام پیشنهاد معاوضه کند.
